Hukuk, toplumun düzenini sağlamak, bireyler arasındaki ilişkileri düzenlemek ve hak ihlallerini önlemek amacıyla oluşturulan kurallar bütünüdür. Ancak, teknolojinin gelişmesiyle birlikte hukuki süreçler de dijitalleşmiştir. E-tebligat, e-haciz gibi dijital araçlar, özellikle borç tahsili ve bildirimlerde kullanılmaya başlanmıştır. Peki, bu yöntemler hukuka uygun mu? Dijital bildirimler bireylerin haklarını ne kadar koruyabiliyor?
1. E-Tebligatın Hukuki Dayanağı
E-tebligat, kanunlar çerçevesinde tanınmış bir bildirim yöntemi olup, elektronik ortamda yapılan resmi bildirimleri içerir. Türkiye’de 2011 yılında yürürlüğe giren Tebligat Kanunu ile e-tebligat zorunlu hale getirilmiştir. Ancak bu yöntemin kötüye kullanım potansiyeli, güvenilirlik ve etkinliği konusundaki endişeler her geçen gün artmaktadır.
2. Dijital İhbarname ve E-Haciz Uygulamalarının Mevzuatla Uyumu
Dijital ortamda gönderilen ihbarnameler ve uygulanan e-hacizler, Anayasa’nın borçlunun haklarını koruma ilkesine ve adil yargılama hakkına uygun mu? Fiziki olarak bir tutanakla tebliğ edilmeyen borçların, mahkeme kararı olmadan doğrudan e-hacizle tahsil edilmesi, bireylerin savunma hakkını zayıflatabilir. Bu durum, borçlunun haklarını ihlal eden bir uygulama olabilir.
3. E-Haciz Kararlarının Hukuki Denetimi
E-haciz, borçlunun mal varlıklarına elektronik ortamda haciz konulmasını ifade eder. Mahkeme kararı olmadan direkt olarak uygulanabilen bu yöntem, borçlular için ciddi mağduriyetler yaratabilir. Özellikle, borç hakkında fiziki bir bildirim yapılmadan doğrudan hesaplarına el konulması, hukukun temeli olan “savunma hakkı”na aykırı olabilir.
4. E-Tebligat ve Avukatların Kötüye Kullanımı
E-tebligat sistemi, avukatlar aracılığıyla kötüye kullanılmaya açık bir yöntem olabilir. Birçok durumda, borçlulara yetersiz ya da hatalı bildirim yapılması, hukuki sürecin adil işlemesini engelleyebilir. Bu da sistemin kötüye kullanımına karşı daha sıkı denetim ve reform ihtiyacını ortaya koymaktadır.
5. E-Haciz ve Fiziki Bildirim Gerekliliği
Bir kişiye e-haciz uygulanmadan önce, yazılı bir bildirim yapılması hukukun gerekliliğidir. Ancak dijital sistemlerde bu süreç, fiziki bildirim zorunluluğunu ortadan kaldırmış gibi görünmektedir. Oysaki borçluya yeterli süre ve savunma hakkı tanınmadan yapılan bu işlemler, hukuki güvenlik ilkesine aykırıdır.
Dijitalleşme hukuku kolaylaştırdığı kadar, bireylerin haklarını da tehdit eden riskler barındırmaktadır. E-tebligat ve e-haciz gibi yöntemler, hızlı ve etkin olma avantajına sahip olsa da, hukuki güvence ve denetim mekanizmaları yeterince güçlü değilse, bireylerin mağdur olmasına yol açabilir. Bu nedenle, dijital hukuk uygulamalarında denetim ve yazılı bildirim zorunluluğunun güçlendirilmesi, birey haklarının korunması açısından elzemdir.
