Ponzi sistemi, yeni yatırımcıların fonlarının mevcut yatırımcılara kar sağlamak için kullanıldığı bir dolandırıcılık türüdür. Bu sistem, adını 1920’lerde bu yöntemi kullanarak büyük bir dolandırıcılık gerçekleştiren Charles Ponzi’den alır.
Ponzi Sistemi Nasıl Çalışır?
- Yüksek Getiri Vaadi: Ponzi sistemi, yatırımcılara kısa sürede yüksek getiri vaat eder. Bu vaatler genellikle piyasadaki ortalama getirilerden çok daha yüksektir.
- Yeni Yatırımcıların Çekilmesi: İlk aşamada, dolandırıcı, yeni yatırımcıların paralarını toplar ve onlara vaat edilen getirileri ödemeye başlar. Bu ödeme, daha fazla yatırımcının sisteme çekilmesine yardımcı olur.
- Döngü: Yeni yatırımcıların parası, önceki yatırımcılara ödeme yapmak için kullanılır. Sistem, yeni yatırımcıların sürekli olarak katılmasıyla işler durumda kalır.
- Çöküş: Yeterince yeni yatırımcı bulunamadığında veya yatırımcılar büyük miktarlarda para çekmek istediğinde sistem çöker. Bu noktada, dolandırıcı ortadan kaybolur ve yatırımcılar büyük kayıplar yaşar.
İnsanlar Nasıl Dolandırılır?
- Güven İnşası: Ponzi dolandırıcıları, genellikle güven inşa etmek için güvenilir görünümlü belgeler, sahte raporlar veya sahte web siteleri kullanır.
- Referans Kullanımı: Mevcut yatırımcıların memnuniyeti ve getirileri, yeni yatırımcıları çekmek için referans olarak kullanılır.
- Yüksek Getiri Vaadi: Piyasada sunulan getirilerin çok üzerinde getiri vaat edilerek yatırımcılar cezbedilir.
- Yatırımların Gizliliği: Yatırımların nereye yapıldığı konusunda çok az bilgi verilir veya hiçbir bilgi verilmez.
Ponzi Sisteminden Kaçınmak İçin Öneriler
- Gerçekçi Olmayan Getirilerden Şüphelenin: Piyasa ortalamasının çok üzerinde getiri vaat eden yatırımlardan kaçının.
- Araştırma Yapın: Yatırım yapmadan önce şirketin ve yatırımın geçmişini, yönetim kadrosunu ve mali durumunu araştırın.
- Şeffaflık Arayın: Yatırımın nasıl çalıştığı, paranın nereye gittiği ve kimler tarafından yönetildiği konusunda şeffaflık talep edin.
- Lisans ve Regülasyon: Yatırım yapmayı düşündüğünüz kurumun, ilgili regülasyon kurumlarından lisanslı olup olmadığını kontrol edin.
Ponzi sistemleri, genellikle kısa sürede büyük kazanç vaatleriyle insanları dolandırır. Bu tür dolandırıcılıklardan korunmak için dikkatli olmak ve gerekli araştırmaları yapmak önemlidir.
